تذکری درباره ی رابطه ی روان و آسم

اگرچه رابطه ی روان و بیمای آسم، انکارناپذیر است، ولی ممکن است چگونگی این رابطه در بیماران مبتلا به آسم، روشن نباشد و گاهی دریافت این مطلب که نقش روان، در ایجاد حمله ی آسمی، چه اندازه است، بسیار پیچیده نماید. بنابراین، به صرف اینکه روان و آسم با هم رابطه دارند، نمی توان هر حمله ی آسمی را به عوامل روانی نسبت داد، زیرا عوامل دیگری هم در بروز تشدید حمله های آسمی مؤثر هستند. از این رو، نسبت دادن حمله های آسمی، فقط به عوامل روانی، همان اندازه نادرست است که انکار آن.

بی مورد نیست که آسم را به سردردها، همانند بدانیم. به جز سردردهای میگرنی و سردردهای ناشی از آسیب های مغزی، بیشتر سردردها، خوش سرانجام و محدود هستند. بیشتر مردم، به گونه ای، با سردردهای خود مدارا کرده و به تدریج فرضیه هایی درباره ی رابطه ی سردرد و عوامل محیطی، جفت و جور می کنند. این تلاش برای علت یابی سردردها، ممکن است صرفا جنبه ی شخصی داشته باشد و بر هیچگونه اصول علمی، متکی نباشد. برای نمونه، فردی سردرد خود را صرفا ناشی از فشار زیاد کار دانسته و سردرد او با استراحت و انبساط ماهیچه ای، از بین می رود و یا فرد دیگری ممکن است، سردرد خود را ناشی از مواد ویژه ای در غذاها بداند که نسبت به آنها حساس است، و با پرهیز از خوردن این مواد، سردرد او بهتر می شود. از این رو، چنین افرادی به تدریج باور می کنند که رابطه ی قطعی علی و معلولی، بین سردرد آنان و عوامل مهاجم وجود دارد. از دیدگاه علمی، این رابطه ممکن است، صرفا تصادفی باشد، ولی برای افراد مبتلا به صورت واقعیتی انکارناپذیر خواهد بود که همانند عقاید مذهبی، محکم و تغییر ناپذیر است.

حمله های آسمی، بی شباهت به حمله های سردرد نیستند. برای نمونه، ممکن است هربار که کودکی به دیدار مادربزرگ خود می رود، دچار حمله های آسمی شود. این دو عامل، یعنی حمله ی آسم و خانه ی مادربزرگ، دربردارنده ی برداشت های گوناگونی هستند. امکان دارد، پدر و مادر کودک، بروز حمله ی آسم را به وجود گربهی خانگی مادربزرگ، نسبت داده و با دور نگه داشتن گربه از خانه به هنگام دیدار کودک با مادربزرگ و متوقف شدن حمله های آسم، يقين کنند که وجود گربه، بی گمان، عامل حمله های آسم بوده است.

آیا بیماران مبتلا به آسم از نابسامانی های روانی بیشتری رنج می برند؟

در گذشته، چنین پنداشته می شد که بیماران مبتلا به آسم، در مقایسه با افراد سالم، از نابسامانی های روانی بیش تری رنج می برند. این یافته ها، کنترل نشده و غیرعلمی بودند. افزون بر این، ممکن است، برخی از نشانه های آسم، مانند تنگی نفس و بی قراری، به آسانی با نشانه های بیماری اضطراب و یا حمله ی دهشت، اشتباه شود. از این رو به اشتباه، میزان بیماری های اضطراب، در میان بیماران مبتلا به آسم، شایع تر گزارش شده بود. مطالعات دقیق نشان داده اند که نابسامانی های روانی، در میان بیشتر بیماران مبتلا به آسم (نوع خفیف و محدود)، هرگز رایج تر از عموم نیست، ولی اشکال های روانی در میان کودکان مبتلا به آسم شدید، رایج تر است، درحالی که حتی در مورد این گروه هم به نظر می رسد که نابسامانی های روانی، معلول بیماری آسم آنان است و دلیلی وجود ندارد که این نابسامانی ها، پیش از نخستین حمله ی آسم، به وجود آمده باشند. مشکلات روانی بیشتر در کودکان مبتلا به آسم دیده می شود که بیماری، از سنین پایین آغاز شده و افزون بر شدت بیماری، روند آن نیز مداوم بوده و در نتیجه، محدودیت های زیادی، در فعالیت های درسی و ورزشی کودک ایجاد کرده و به ویژه درمان با داروهای استروئیدی مانند کورتیزون همراه بوده و نیاز به بستری شدن نیز وجود داشته باشد.