خلاصه ای از اصطلاحات و حالات مختلف نبض

١- نبض طويل: زنش نبض از مقدار چهار انگشت متوسط بلندتر است - دليل است بر حرارت و غلبه خون بر بدن
۲- نبض قصير (کوتاه): زنش نبض کوتاهتر است از حال طبیعی - دليل است بر سردی مزاج مریض
٣- نبض عریض: زنش نبض از عرض وسیع است. دلیل است بر کثرت رطوبات در بدن
۴- نبض ضيق: زنش نبض از عرض کمتر است از حال طبیعی دلالت دارد بر کمی حرارت و رطوبت ۵- نبض شاهق: زنش نبض طوری است که فرو میرود بر نوک انگشتان - دليل است بر حرارت بدن
۶- ضربان کمتر: تعداد ضربان کمتر است از حال طبیعی دلیل است برکمی حرارت بدن
۷- ضربان با قوه و قدرت: دلیل است بر قوه و قدرت عمومی بدن بخصوص دستگاه گردش خون
۸- ضربان ضعیف: دلیل است بر ضعف قوای بدن.
و ضربان سریع: دلیل است بر احتیاج شدید بافتهای بدن به اکسیژن و عدم کفایت اکسیژن و مواد غذائی ارسالی به بافتهای بدن
۱۰- ضربان کند (بطيئی): دلیل است بر عدم احتیاج شدید بافتهای بدن به اکسیژن و کفایت دستگاه گردش خون در رسانیدن اکسیژن و سایر مواد به بافتهای بدن
۱۱- ضربان صلب: یعنی ضربانی که بفشار انگشتان بر روی نبض ساقط نگردد. و نبض از حرکت باز نایستند بلکه به انگشتان محکم تر برخورد کند - دليل است بر یبوست مزاج
۱۲- ضربان ٹین: این حالتی است که نبض به نرمی میزند و اگر انگشتان را بر روی نبض فشار دهیم از حرکت باز می ایستد دلیل است بر غلبه رطوبات بر بدن . ۱۳- ضربان متواتر: یعنی زمان حرکت و سکون شریان کم باشد به دلیل است بر ضعف قوای جسمی و روحی
۱۴- ضربان فاصله دار منظم: یعنی ضربانهای نبض پی در پی نباشد (معمولا قلب افراد ورزشکار چنین حالتی دارد بلکه بین ضربانها فاصله ای باشد دلیل است بر قوه وقدرت قوای حیاتی
۱۵- ضربان منتظم: ضربانها منظم است و زمان حرکت و سکون در ضربانها مساوی است دلیل است بر اعتدال مزاج و تشابه حال بدن و صحت قلب و رگهای مربوط
۱۶- ضربان غير منتظم: دلیل است بر بدی حال بیمار.
علاوه بر علائم بالینی ذکر شده پزشکان سنتی از عوامل دیگری نظیر بار زبان نحوه صحبت کردن بیمار و رنگ چهره و بعضی عوامل دیگر نیز استفاده مینمایند.