زندگینامه ژان برنارد لئون فوکو

 (۱۸۱۹ - ۱۸۶۸ م) ژان فوكو فیزیکدان فرانسوی است که به دلیل آزمایش هایی که برای نشان دادن چرخش زمین به دور محورش و نیز اندازه گیری سرعت نور انجام داد معروف است. او در جوانی به تحصیلات پزشکی روی آورد ولی هیچگاه پزشک موفقی نبود؛ زیرا نمی توانست رنج بیمار را هنگام عمل تحمل کند. به جای این کار برای یک روزنامه گزارش های علمی تهیه می کرد.

علاقه ی فوکو به فیزیک به ویژه حرکت نور، او را به همکاری با آرماند فیزو، دانشمند فرانسوی که کوشش می کرد سرعت نور را روی زمین اندازه بگیرد، کشاند. در دستگاهی که فیزو ساخته بود، نور از میان شکاف موجود در چرخ دندانه داری که سریعا می چرخید عبور می کرد.

فوکو تشخیص داد که این روش خطای ذاتی دارد؛ زیرا ناظر باید قضاوت کند چه سرعتی از چرخ، روشن ترین باریکه ی نور را باز می گرداند.

در سال ۱۸۵۰، فوکو دستگاه اصلاح شده ای را طراحی کرد. در این دستگاه از آینه ای که با سرعت زیاد می چرخید استفاده شده بود. زمانی که نور به طرف آینه ی دوری حرکت می کرد و از آن برمی گشت آینه ی چرخان به آرامی می چرخید و پرتو بازتابیده به سمتی منحرف می شد که اندازه گیری زاویه ی چرخش به سادگی امکان پذیر بود. اندازه ای که او برای سرعت نور به دست آورد، تنها یک درصد با آخرین اندازهی پذیرفته شده تفاوت داشت. فوکو سرعت حرکت نور در آب را نیز اندازه گرفت. دانشمندان بر این باور بودند که اگر نور از ذره تشکیل شده باشد، باید در آب یا شیشه یا دیگر مواد چگال شفاف سرعت بیشتری داشته باشد. ولی اگر نور از موجهایی تشکیل شده باشد، باید در آب سرعت کمتری داشته باشد. فوکو در سال ۱۸۵۳، نشان داد که سرعت نور در آب تقریبا کم تر از سرعت نور در هواست.

فوکو به دلیل آزمایش هایی که با آونگ برای نشان دادن چرخش زمین انجام داد، به خوبی شناخته شده است. او در سال ۱۸۵۱، نخستین نمایش عمومی را در کلیسای پانتئون پاریس برگزار کرد.

این آونگ یک گلوله ی فلزی به وزن ۶۲ پوند داشت که به یک سیم پیانو به طول ۲۲۰ فوت که آن را از سقف گنبد آویزان کرده بودند وصل شده بود.

یک میخ نوک تیز روی گلوله، مسیر حرکت آن را روی ماسه ای که روی زمین ریخته شده بود نشان می داد. وقتی آونگ به حرکت درمی آمد به رفت و برگشت در همان صفحه نسبت به محور زمین ادامه می داد. با گذشت روزها، دیده می شد که صفحهی توسان آونگ بر اثر چرخش زمین در زیر آن به آهستگی چرخیده است.

فوکو چرخیدن یک چرخ با کناره های سنگین را از نظر فیزیکی مورد پژوهش قرار داد و نشان داد که چرخ در مقابل تغییر محور چرخش خود مقاومت می کند. ولی اگر با نیرویی صفحهی چرخش را تغییر دهیم، مقاومتی به وجود می آید که بر جهت حرکت عمود است.

فوکو در سال ۱۸۵۲ ژیروسکوپ را اختراع کرد؛ ژیروسکوپ دستگاهی است که در کنترل خودکار در دریانوردی و هوانوردی اهمیت به سزایی دارد.

فوکو در سال ۱۸۵۸ در رصدخانه ی سلطنتی اخترشناس شد و در آن جا روشن ساخت آینه با پوشش نقره را ابداع کرد که ساخت تلسکوپ های بزرگ را بسیار ساده می کرد. با استفاده از این اختراع، تلسکوپ های بازتابی از تلسکوپ های عدسی دار در اندازه و توانایی جمع آوری نور، پیشی گرفتند. این تغییر در قرن بیستم بسیار آشکار و چشمگیر شد.