زندگینامه لیزه مایتنر

(۱۸۷۸-۱۹۶۸ م) الیزه مایتنر شکافت هسته ای ( تقسیم اتم ها تقریبا به دو قسمت مساوی) را کشف و برای این فرآیند یک تفسير علمی بیان کرد. مایتنر در وین اتریش به دنیا آمد و در سال ۱۹۰۵ درجه ی دکترای خود را از دانشگاه وین گرفت.

پس از انجام تحصیلات به برلین رفت و در آن جا دستیار اتو هان شیمیدان مایتنر در مؤسسه ی شیمی قیصر ويلهلم در برلین با هان شروع به کار کرد، ولی به عنوان نخستین استاد فیزیک زن در آلمان ناچار بود تبعیض جنسی را تحمل کند. به دلیل زن بودن سرپرست مؤسسه به او اجازه نداد که در آزمایشگاه کار کند و او مجبور شد یک آزمایشگاه کوچک را در کارگاه نجاری به راه اندازد. به رغم این امر در سال ۱۹۱۷ او به طور مشترک با هان، رییس مؤسسه شد و هم چنین سرپرستی گروه فیزیک را بر عهده گرفت. در سال ۱۹۱۸، مایتنر و هان کشف خود یعنی عنصر شماره ی ۹۱، پروتاکتینیم را اعلام کردند.

در سال ۱۹۳۴، او و هان به مطالعه ی اثر بمباران اورانیم با نوترون پرداختند. نتیجه ی بمباران به جای تولید اتمهای سنگین مورد انتظار، تولید اتم های سبک پرتوزا بود؛ ولی پیش از آن که آنها بتوانند کار خود را به پایان برسانند، مایتنر به دلیل یهودی بودن از مقام خود اخراج شد. در سال ۱۹۳۸ او مجبور شد از آلمان نازی فرار کند. اوایل سال بعد اتوهان نتیجه ی کار مشترکشان را چاپ و منتشر کرد. او دریافت که یکی از محصولات اورانیم، فلز بسیار سبک تر باریم است. هان نام مایتنر را به عنوان همکار در این مقاله ننوشت؛ زیرا نام او در انتشارات آلمان ممنوع شده بود.

مایتنر در سال ۱۹۳۹، دو مقاله در موضوع شکافت انتشار داد و نخستین کسی بود که اظهار داشت اورانیم و توریم می توانند شکافته شوند. همان طور که مایتنر بیان کرده بود، واکنش شکافت مقدار بسیار زیادی انرژی تولید می کند. زمانی که مایتنر جرم محصولات واکنش ها را جمع میکرد، كل آن کمتر از یک اتم اورانیم بود. او ادعا می کرد که جرم از دست رفته تبدیل به انرژی شده و با استفاده از معادله ی انرژی به جرم اینشتین E = mc2 مقدار آن را محاسبه کرد. او نخستین کسی بود که پیش بینی کرد واکنش شکافت می تواند به وسیله ی نوترون های آزاد شده در واکنش ها خود نگه دار شود.

همکار مایتنر، اتو هان جایزهی نوبل شیمی سال ۱۹۴۴ را دریافت کرد ولی به هر حال مایتر به دلیل کارهایش مورد قدردانی قرار نگرفت. در سال ۱۹۹۴ یکی از عناصر اورانیم به افتخار اور مایتریم نامگذاری شد.