زندگینامه کارل فردریش گاوس

 (۱۷۷۷ - ۱۸۵۵ م) کارل فردریش گاؤس ریاضیدان، اخترشناس و فیزیکدان، قضیهی بنیادی در نظریه ی اعداد را چنین بیان کرد: هر عدد صحیح یا عدد اول است یا می توان آن را به صورت مضربی از اعداد اول نوشت و این کار را فقط به یک طریق می توان انجام داد.

گاؤس در خانواده ی فقیری به دنیا آمد، پدرش باغبان و مادرش خدمتکاری در برونسویک آلمان بود. او کودک نابغه ای بود که شیفته ی اعداد شده بود. در سه سالگی محاسبه های مربوط به دست مزد باغبان هایی را که پدرش به کار گرفته بود، تصحیح میکرد و عمویش دوک فردیناند را قانع کرد تا هزینه ی تحصیلات او را در دانشگاه گوتینگن بپردازد.

با وجود این که گاؤس ریاضیدان برجسته ای بود، نخستین موفقیت او مربوط به مغناطیس، اخترشناسی و زمین سنجی (اندازه و شکل زمین) است. نخستین موفقیت علنی او در سال ۱۸۰۱ به دست آمد. در اولین روز سال نو گیوسپ پیازی، اخترشناس ایتالیایی سیارهی کم نوری را که در تابش شدید روزانه ی خورشید ناپدید میشد رصد کرد. مشاهدات اخترشناسان از این سیاره به اندازه ای نبود که بتوانند مدار آن را محاسبه کنند. گاؤس با روش حداقل مجذورها که خود ابداع کرده بود و هنوز از آن در روند برازش دادهها استفاده می شود، مدار این سیاره را محاسبه کرد. اخترشناسان این جرم را در ۷ دسامبر ۱۸۰۱ در محلی که گاؤس پیش بینی کرده بود بازیافتند. این جرم سرس نخستین سیارکی بود که کشف شد.

با نفوذی که الکساندر فون هومبولت داشت، گاؤس مدیر رصدخانه ی گوتینگن شد و برای بقیه ی عمر در این سمت باقی ماند. گاؤس در گوتینگن فنون نقشه برداری دقیق را تکمیل کرد و یک هليوتروپ اختراع کرد. این دستگاه از یک مجموعه ی آینه و یک تلسکوپ کوچک که می توانست توسط پرتوهای مستقیم خورشید در زمین نقشه برداری کند تشکیل شده بود. گاؤس در سال ۱۸۳۳، نخستین رصدخانه را که مخصوص اندازه گیری مغناطیس زمین طراحی شده بود ساخت. او نشان داد که قطبهای مغناطیسی زمین بر قطب های جغرافیایی آن منطبق نیست. او یک قطع و وصل کننده ی مغناطیسی را برای سال سیگنال ها بین خانه ی خود و رصدخانه که ۵۰ فوت فاصله داشتند تهیه کرد. این نخستین دستگاه تلگراف بود، لیکن او این اختراع را خندان مهم نمی دانست که آن را عمومی کند. او به مدت ۳۰ سال انتشار نظریه های هندسه ی نااقلیدسی خود را به تعویق انداخت.

گاؤس در طول زندگی برای تمرین ذهن خود زبانهای مختلف را یاد می گرفت. او در ۶۰ سالگی روسی را آموخت. با کاربرد تحلیل های ریاضی در امور مالی، او سرمایه گذاری های سودمندی انجام داد. گاؤس عميقا مذهبی و سنت گرا بود و برخلاف درآمد خویش زندگی ساده ای داشت.

پس از مرگ او شدت میدان مغناطیسی را به افتخار نامش گاؤس نامیدند. نمودار احتمالات زنگوله ای نیز منحنی توزیع گاؤس نامیده شده است. وقتی زنده بود از او نام بزرگ ترین ریاضیدان سؤال شد. وی نام ارشمیدس و نیوتون را اعلام کرد. امروزه نام او به این فهرست افزوده شده است.