پیوند میان رسانه و نهادهای اجتماعی

پیوند میان رسانه و نهادهای اجتماعی، جزئی از تاریخ پیدایش هر رسانه در جامعه است و محصول و بازتاب آن به شمار می آید و در عین حال خود، در آن نقشی برعهده دارد. با وجود ویژگی های مشترک میان نهاد رسانه و سایر نهادهای اجتماعی، می توان گفت که این نهاد به لحاظ خاستگاه، عملکردها و قواعد اجتماعی، اساسا نهادی ملی با محتواهای خاص خود است که به وسیله فشارهای سیاسی و اجتماعی داخلی و توقعات مخاطبان شان محدود می شوند و کارشان بیان یا منعکس ساختن و گاه خدمت فعالانه به منافع ملی است (مک کوایل، ۱۹ :۱۳۸۰).

ویژگی های نهاد رسانه اگر رسانه را نهادی اجتماعی در کنار سایر نهادهای اجتماعی بدانیم، ویژگی های این نهاد به قرار زیر است.

الف) این نهاد به تولید و توزیع مصرف به شکل اطلاعات، عقاید و فرهنگ می پردازد و این واکنشی است به نیازهای اساسی دسته جمعی و تقاضای فردی.

ب) این نهاد مجراهایی برای برقراری ارتباطات در سطوح گوناگون فردی، گروهی، سازمانی و نهادی از ارتباط میان دو مخاطب تا ارتباط میان گروههای مخاطبان، سازمانها و نهادها با یکدیگر فراهم می سازد. گرچه رسانه ها گاه واسطه ای فیزیکی برای تبادل شبکه های ارتباطی به حساب می آیند؛ اما در عین حال، راه هایی برای مبادله آداب و رسوم و تفاهم اند که تعریف می کند چه کسی باید به چه کسی گوش دهد.

ج) اگر رأی «کاز نو» را در خصوص برخی رسانه ها (رسانه های انتشار) بپذیریم که دسته ای از آنها مانند تلفن و تلگراف جمعی نیستند، مانند تلفن و تلگراف، تقریبا بقیه آنها در فضا یا گستره ای قرار می گیرند که همگانی و جمعی هستند. بنابراین، رسانه ها نه تنها در گستره همگانی فعالیت می کنند و ارتباطات جمعی میان مخاطبان به وجود آورند؛ بلکه به اموری توجه دارند که مورد علاقه مخاطبان است و درباره آنها مطالب افکار عمومی وجود دارد (یا می تواند شکل بگیرد).

د) مشارکت به عنوان مخاطب در این نهاد، مانند سایر نهادها داوطلبانه است و اجبار و تکلیفی در کار نیست. چنین به نظر می رسد که آزادی در این نهاد نسبت به سایر نهادها مانند آموزشی، دینی، سیاست که وظیفه تولید اطلاعات، دانش و آگاهی را برعهده دارند به مراتب بیشتر است. این نهاد به طور رسمی فاقد هرنوع اختیار قانونی و قدرت سیاسی مستقل در جامعه است و هیچ تشکیلاتی برای ایجاد پیوند میان مشارکت کنندگان تولید کنندگان پیام) و مشارکت کنندگان مخاطبان در اختیار ندارد.

ه) گرچه این نهاد قدرت ندارد، ولی همیشه در صدد کسب قدرت از طريق قدرت مشروع است. اینک کارکرد گاه چنان مورد توجه قرار می گیرد که افرادی مانند «هربرت آلتسول» بر این باورند که نمی توان رسانه ای مستقل از دولت و حکومت داشت. او می گوید، رسانه ها در هر نظامی، نمایندگان قدرت های اجتماعی و منتقدانی سیاسی و اقتصادی هستند (سورین و تانکارد، ۵۷ :۱۳۸۱).

و) این نهاد، در ارتباطی نهادی با صنعت و بازار (نهاد اقتصادی و معیشت) از طریق وابستگی اش به کار دستمزدی نیاز به اعتبار در پیوند دارد (مک کوایل، ۶۹-۱۸ :۱۳۸۰).