تفریح با رسانه به چه معناست؟

تفریح و تفنن گرچه ممکن است رویکرد «استفاده و خشنودی از رسانه ها و تفریح و تفنن» پیش تر در دهه های ۱۹۲۰ مک کوایل، ۷۲ :۱۳۸۵) و در آرای جامعه شناسان و علمای علم ارتباطی، همچون ماکس وبر (۱۹۱۸)، ساچمن (۱۹۲۶)، لاسول (در دهه ۳۰ و ۶۰)، چارلز رایت (۱۹۶۰)، لازار سفلد و ستتون (در سالهای ۱۹۶۲، ۱۹۶۶ و ۱۹۶۹)، ولف و فیسک (۱۹۶۹)، هرزوگ (۱۹۶۶) و دیگران به کار رفته باشد، اما پیدایی این رویکرد برای نخستین بار در پژوهش های «چارلز رایت» (در سمیناری که در سال ۱۹۶۰- ۱۹۳۹ در آمریکا و از سوی بنیاد راکفلر به مدت ده ماه برگزار شد و به گونه ای علمی و دانشگاهی در مقاله ای از «اليهوکاتز» (۱۹۵۹) دیده شده است (سورین و تانکارد، ۶۲۰-۱۹ :۱۳۸۹؛ راجرز، (۱۳۸۲: ۶۳۳ امروزه تنها کاربری تفننی رسانه ها به عنوان کاربردهای اصلی رسانه ها شناخته می شود (کازنو، 56 :۱۳۷۰) و به یاری رسانه های ارتباطی نوپدیدی همچون تلفن همراه به یکی از ارکان زندگی اجتماعی همگان و به خصوص جوانان بدل شده است. بلکه منابع و آثار بی شماری در خصوص کارکردهای تفریح و تفننی رسانه ها در سرتاسر جهان به رشته تحریر در آمده که برای نمونه (برخی از آثار فارسی عبارتند از: فکوهی، ۱۳۸۷؛ مهدوی کنی، ۱۳۸۷؛ کیانی موگویی، ۲۳ : ۱۳۸۶؛ ذکایی، ۱۳۸۶ کوثری و خیرخواه، ۱۳۸۷) یکی از تأثیرگذارترین آنها کتاب نیل پستمن با عنوان «تا مرگ خود را سرگرم کنیم» است که با نام زندگی در عیش، مردن در خوشی به فارسی ترجمه شده است. از نظر وی، تلویزیون تنها به منظور سرگرمی افراد ساخته شده است و زمانی خطرناک و آسیب رسان است که تلاش کند جدی باشد و از چارچوب خود خارج شود (گلداشتاین، ۱۳۸۳).

اگر دوری از تنش یا فراغت را به عنوان هرگونه فعالیت یا کنشی بدانیم که برای شادشدن، سرگرمی، بازی های گروهی، خیال بافی، فراغت، خلاصی عاطفی و احساسی، برنامه های خنده دار و لذت بخش، تفریح و تفنن است و تا حدی از طریق بیان خوشی ها و ناخوشی های ما از سوی دیگران به ما آگاهی میدهد؛ بنابراین تفریح و تفنن در عین آن که فردی می نماید، کارکردی اجتماعی - ارتباطی برای رسانه هاست که توجه بسیاری از محققان حوزه علوم رفتاری (روانشناسان و اجتماعی (روانشناسی اجتماعی، ارتباطات و جامعه شناسی) را به سوی خود جلب کرده و تحقیقات گوناگونی نیز در این باره انجام پذیرفته است (سورین و تانکارد، ۱۳۸۱ :۲۹).

در جهان امروز، کارکرد سرگرمی، تفریح و تفنن به ویژه از طریق رسانه های جدید به جزئی جدایی ناپذیر از حیات روزمره انسان ها بدل شده است؛ به گونه ای که هم اینک برای نمونه بیش از دو میلیارد تلفن همراه در جهان و بیش از ۳۰ میلیون مشترک تلفن همراه در ایران وجود دارد. به علاوه، این نوع کارکرد رسانه ای در برخی از حوزه ها مانند آموزش چنان اهمیت یافته که بهره وری تحنن (تحصیل + تفنن = تحنن) را بسیار بیش از آموزش صرف میدانند.