تحلیل رادیو تاثیر آن در دنیا

از آنجا که پیام های رادیویی با انجام گرفتن کارهای دیگر مانند رانندگی کار در خانه و کار در محل کار صورت می گیرد، نوعی رسانه گرم است و تا اندازهای درکی ناقص از پیام ها به دست می دهد (خجسته، ۱۳۸۱ : ۱۱ ). همان طور که در بخش همزیستی رسانه ها آمد، نمی توان گفت که با ورود رسانه های جدید، مانند تلویزیون، رسانه های قدیمی تر، مانند رادیو جایگاه شان را از دست می دهند. یکی از مهم ترین وظایف رادیو این بوده و هست که بتواند پیام هایی کوتاه و مناسب را با سرعت و به طور مستقیم به مخاطب منتقل کند. قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، رادیو رسانه ای با هدف پر کردن اوقات فراغت و ایجاد سرگرمی و تفریحات برای مخاطبان به حساب می آمد و برای رسیدن به این هدف، ۹۰ درصد برنامه ها را موسیقی پر می کرد و اهداف آموزشی، جایگاه قابل ملاحظه ای در آن نداشت. اما با تغيير نظام سیاسی و اجتماعی، کارکرد آموزشی رادیو بر کارکردهای سرگرم سازی آن غلبه یافت و آن ۹۰ درصد برنامه های موسیقی به ۹۰ درصد سخنرانی های مذهبی تبدیل شد و رسانه ما در همه حوزه ها و به طور مستقیم به راهنمایی، موعظه و نصیحت کردن مخاطب پرداخت.

به باور کارشناسان، راديو اگر بخواهد در میان مردم جایگاه پیشین خود را حفظ کند، باید با علم روز پیش رود و با توجه به پویایی علایق و ذائقه های مخاطبان، برنامه سازی کند. توجه نداشتن به این مورد مسلما باعث خواهد شد که رادیو نتواند در رقابت های رسانه ای موفق شود. از آنجا که تنوع در نیازها، علایق و سلایق مخاطبان بسیار زیاد است، یک شبکه نمی تواند تمامی نیازها را پوشش دهد. بنابراین، رادیو باید با تأسیس شبکه های مختلف، هماهنگ با مخاطبان، برنامه هایی متنوع تهیه کند. شاید یکی از علل کاهش مخاطبان رادیو پس از ورود فناوری های نوین ارتباطی، ناکامی رادیو در کشف نیازهای واقعی مخاطبان بود.

در حال حاضر، تعداد مخاطبان رادیو نسبت به گذشته کاهش چشم گیری داشته است. پیام های مستقیم و آمرانه، نوعی وازدگی در مخاطب ایجاد می کنند، در حالی که پیام های غیر مستقیم می توانند بسیار تأثیر گذار باشند. موضوع دیگر در خصوص کاهش مخاطبان رادیویی، عدم همکاری موجود میان رسانه ها و دانشگاه هاست. یکی از منتقدان رادیو، در این باره چنین گفته است: در ایران، علاوه بر این که بین دانشگاه ها و رسانه ها، هماهنگی خاصی وجود ندارد، با مشکلات ورود سخت افزارهای ارتباطی به کشور و بعد همگام کردن این بخش با آموزش مواجيهم. یکی از مهم ترین مسائل رادیو ایران، این است که رسانه های ما در خبررسانی، تیتر، اجزا و عناصر خبر و مانند اینها یکسان عمل می کنند و تنوع بسیار اندکی میان آنها وجود دارد.

در حال حاضر، چون رقابتی میان رسانه ها وجود ندارد، در واقع انگیزه ای برای فعالیت هم وجود ندارد. اگر هیچ گونه رقابتی وجود نداشته باشد، حتى قدرتمند ترین و سالم ترین بخش ها هم در دراز مدت، دچار فساد، بدفهمی یا کج فهمی خواهد شد. معضل دیگر صداوسیما عریض و طویل بودن آن و کثرت نیروی انسانی است؛ آن هم نیروی انسانی ای که عملا توانایی های لازم و تخصصی برای ایجاد برنامه های متنوع براساس نیازهای مخاطبان را ندارد (سعیده، ۱۳۸۳).

همه دست اندرکاران رادیو باید این واقعیت را بپذیرند که عصر فراگیری و تأثیر گذاری رادیو تا حدی سپری شده است، یعنی دوران کار کرد جدی رسانه شنیداری، به پایان رسیده است. این مقوله ای است که به لحاظ ریخت شناسی مسئله آسیب شناسی رادیو باید به آن توجه کرد. با ظهور رسانه هایی که از نظر صوتی، تصویری و دریافتی به رادیو ترجیح دارند؛ این رسانه، کارکرد دهه های گذشته خود را از دست داده و فقط برخی از خصایص ویژه همچون سهولت در استفاده باقی مانده است.