تاریچه تلفن در جهان و ایران

تلفن در جهان و ایران «شارل بورسول»، تلگرافچی فرانسوی، 6 سال قبل از پیشنهاد يوهان فیلیپ رایس و ۲۲ سال قبل از گراهام بل، برای نخستین بار در مجله «لیلوستراسیون دوپاری» اساس تلفن را مطرح کرد. چند سال بعد رایس، فیزیکدان آلمانی، دستگاهی براساس ساختمان گوش انسان ساخت که به دلیل کمیاب بودن انباره مدار آن در حد نمونهای آزمایشگاهی باقی ماند. سرانجام، در ۱۶ فوریه ۱۸۷۹، گراهام بل تلفنی را که اختراع کرده بود را به ثبت رساند. مخترع دیگری به نام الیشا گری نیز، تلفن اختراعی خود را دو ساعت پس از بل، به اداره ثبت عرضه کرد. در سال ۱۸۷۷ نیز ادیسون، تلفن بل را تکمیل کرد که اساس تلفن امروزی به حساب می آید.

تلفن، دومین فناوری مخابرات پس از تلگراف است که از نخستین سالهای اختراع (تقریبا ۱۲ سال پس از اختراع آن) در عصر ناصری به دستگاه دولتی ایران وارد شد (قدسی زاد، بی تا)، ولى اعطای نخستین امتیاز تلفن و رواج آن در عصر مظفری بود. در ذی الحجه ۱۳۱۹ ق. نخستین امتیاز تلفن در تبریز به مدت ۵۰ سال به شرکتی واگذار شد تا برای راه اندازی تلفن به شعاع ۲۶ کیلومتر اقدام کند. در اول ژانویه ۱۸۹۹م. ایران به عضویت اتحادیه بین المللی تلگراف در آمد. در سال ۱۲۵۳ اداره تلگراف به وزارت تبدیل و علیقلی خان مخبرالدوله، نخستین وزیر تلگراف شد. عصر ارتباطات و مخابرات بی سیم در ایران از سال ۱۳۰۳ش آغاز شد. شبکه بین المللی تلفن ایران در پی اظهار تمایل حکومت عراق در ۱۳۱۵ش. به ایجاد تماس تلفنی با آن کشور، پی ریزی شد. تاریخ دقیق این اقدام، معلوم نیست؛ احتمالا در ۱۳۱۷ش. یا ۱۳۱۸ش. نخستین مکالمه تلفنی با بغداد به وسیله تلفن با سیم صورت گرفت. ارتباط تلفنی بی سیم نیز در ۳۱ تير ۱۳۲۷ش.، میان تهران و لندن برقرار شد.