منظور از رسانه شناسی چیست؟

همه ما می دانیم که ابداع یک اصطلاح، برای تأسیس یک رشته کافی نیست. رسانه شناسی، اصطلاحی جدید است که برای نخستین بار در سال ۱۹۷۹ م. و در کتاب «قدرت روشنگری» در فرانسه ظاهر شد و افرادی مانند «والتر بنیام» مبتکران آن بودند. تحت این عنوان بعد از سالها، عرصه ای از تحقیق بنا نهاده شد که در آن فیلسوفان، مورخان تکنولوژی، مورخان كتاب، نظریه پردازان زیبایی شناسی و محققان اطلاعات و ارتباطات بهم رسیدند. در عین حال، این حوزه سوء تفاهمات زیادی نیز در برداشته است. رسانه شناسی برخلاف ریشه اش، جامعه شناسی نظام های رسانه ای نیست؛ بلکه درصدد است تا نقش و کارکرد رسانه را در تمام اشکالش از دوران بسیار دور گذشته از زمان تولد نگارش) و بدون وسوسه شدن با رسانه های امروز روشن سازد. با این وصف، رسانه شناسی هنوز حوزه مبهمی از تعاملات میان تکنولوژی و فرهنگ یا مداخله تکنولوژی های ذخیره، انتشار و انتقال اطلاعات ما از یک سو و شیوه های تبلور اندیشه و سازماندهی از سوی دیگر است.

به هر حال، ارتباطات و رسانه ها از جمله حوزه های مطالعاتی مورد علاقه بسیاری از متخصصان علوم انسانی و حتی علوم طبیعی است که از جمله می توان به این موارد اشاره داشت: زیست شناسان و ریاضیدانان (اسمیت، ۱۳۷۹؛ ويور"، ۱۳۷۹؛ وينر"، ۱۳۷۹، چری، ۱۳۷۹)، روان شناسان اجتماعی، پژوهشگران ارتباطی (کمپ، ۱۳۷۷ : ۵۳۰ )، مردم شناسان و جامعه شناسان (کازنو، ۲۲ ۱۳۸۶)، متخصصان ارتباطات سیاسی، متخصصان جامعه شناسی ارتباطات، زبان شناسان، فیلسوفان و بالاخره متخصصان علوم ارتباطات.

حدود چند دهه است که جامعه شناسی، رشته جدیدی پیدا کرده است و از آن با عنوان «جامعه شناسی ارتباط جمعی» یاد می شود (کازنو، ۳ :۱۳۸۶). تغییرات مستمر تکنیک ها و روش های انتشار در حقیقت مرتبط با یکی از اساسی ترین جنبه های حیات اجتماعی است که مورد علاقه جامعه شناسان است. بررسی رسانه به عنوان نهادی اجتماعی، ارتباط این نهاد با سایر نهادهای اجتماعی، تأثیرات رسانه ها بر کلیت جامعه و مخاطبان، فرهنگ، اخلاق و ظهور الگوهای رفتار اجتماعی از جمله موضوعات مورد توجه جامعه شناسان با تأکید بر رسانه هاست.