چاقی در کشور‌های غربی بسیار شایع است و در واقع چاقی و اضافه وزن، طاعون جهان مدرن امروز است. ما بطور معمول از زبان افراد دارای اضافه وزن این صحبت‌ها را می‌شنویم که من غذای زیاد نمی‌خورم و شاید چاقی من ارثی باشد و این حرف شاید راهی برای مقصر دانستن والدین در داشتن اضافه وزن می‌باشد! دلایل زیادی نظیر توارث، مشکلات غدد داخلی و دارو‌های مصرفی و… وجود دارد، اما موثرترین دلیل برای افزایش وزن، مصرف کالری بیشتر از نیاز بدن، می‌باشد.

چاقی به وزنی که ۱۲ درصد بیشتر از وزن ایده آل باشد، اطلاق می‌شود. این بدان معنی است که اگر وزن ایده آل شخص Kg ۶۰ است و وزن واقعی وی بیشتر از ۷۲ Kg باشد، فرد چاق محسوب می‌شود. میزان افزایش وزن می‌تواند از طریق شاخص توده بدنی (BMI) که در آن وزن برحسب کیلوگرم به مربع و قد برحسب متر بیان شود. شاخص توده بدنی از طریق تقسیم وزن فرد به کیلوگرم بر توان دوم (x²) قدش به متر به دست می‌آید. شاخص توده بدنی بالاتر از ۲۵، نشانگر وجود اضافه وزن می باشد.

علاوه بر ناتوانی‌های جسمانی، چاقی زمینه ساز بسیاری از بیماری ها؛ نظیر دیابت، بیماری قلبی، افزایش فشار خون، نقرس، بیماری‌های تنفسی، آرتریت می‌باشد.

چرا بعضی از افراد چاق و بعضی دیگر لاغر هستند؟ آیا آن‌ها مستعد به افزایش وزن هستند؟   

تحقیقات نشان می‌دهد گروه زیادی از افرادی که وزن بالا دارند، سلول‌های چربی آن‌ها زیادتر است و در دوران کودکی نیز دارای اضافه وزنبوده‌اند. بعضی از افراد، بعد از ۳۰ سالگی چاق می‌شوند که تعداد سلول‌های چربی آن‌ها به همان تعداد باقی می‌ماند که این نوع را چاقی هیپرپلاستیک (افزایش سلول‌های چربی) می‌نامند و بعد چاقی هیپرتروفیک را بوجود می‌آورد.

چرا من چاق می‌شوم در حالیکه غذای خیلی کمی می‌خورم؟

چاقی هیپرتروفیک مربوط به چاقی بدن با چاقی مرکزی (نسبت کمر به ران بیشتر از ۰.۸ درصد در مردان و در زنان ۰.۹ درصد)، این نوع چاقی مرکزی با اختلالات متابولیک نظیر دیابت، افزایش چربی خون، افزایش فشار خون، بیماری عروق کرونر و مقاومت نسبت به انسولین که همان سندرم X است، همراه می‌باشد.

کاهش وزن در این نوع چاقی آسان‌تر از چاقی هیپرپلاستیک (افزایش سلولی) چاقی دوران کودکی است. در هر دو شکل افزایش وزن در طی چند سال رخ می‌دهد و اضافه شدن وزن به تدریج صورت می‌گیرد.  

همه افراد چاق در بعضی از اوقات بیشتر از نیاز بدنشان کالری دریافت می‌کنند و به همین جهت اضافه وزن دارند. مرحله‌ای که شخص در افزایش وزن است، به نام چاقی فعال خوانده می‌شود. در پایان این مرحله، وزن اکثر بیماران چاق برای مدتی کم و پیش ثابت می‌ماند. این مرحله چاقی، غیر فعال نامیده می‌شود. در این مرحله غیر فعال چاقی است که بیماران کمتر می‌خورند، ولی هنوز وزن‌شان بالا می‌ماند.

 راهکارهای اصلی کاهش وزن و لاغری

برای درمان موفقیت آمیز چاقی شخص باید واقع بین‌تر باشد. برای مثال اگر به یک خانم با وزن Kg ۸۰ که وزن ایده آل او در جدول ۶۰ Kg می‌باشد، شاید در مرحله و نگاه اول، کم کردن ۲۰ کیلو وزن مشکل و غیر منطقی و غیر ممکن بنظر برسد. همیشه به افراد چاق توصیه می شود وزنشان را به صورت پله ای و تقسیم شده به اهداف کاهش وزنی کمتر، کم کنند و وقتی به هدف اول رسیدند هدف جدیدی را مد نظر بگیرند.

اگر چه رژیم کم کالری راهی برای درمان چاقی است، ولی برای درمان موفقیت آمیز، مسائل دیگر نظیر تغذیه، تحصیلات، پایداری در انجام ورزش، فعالیت‌های بدنی بیشتر (فعالیت‌های روتین روزانه)، تغییرات رفتاری (عادات تغذیه) و حمایت‌های روانی و اجتماعی نیز به طور مساوی نقش دارند.

در بعضی مواقع افراد از رژیم خیلی کم کالری، برای کاهش وزن سریع استفاده می کنند. به هر حال چنین رژیمی خطر ذاتی دارد و از این رو فقط تحت نظر متخصصین تغذیه خاص باید انجام گیرد.

تجویز ویتامین و مکمل‌های معدنی در بیمار تحت رژیم کم کالری ضروری است. آب مصرفی باید حداقل ۱۰۰۰ میلی لیتر در روز باشد.

رژیم‌های جادویی؛ قرص‌های کاهنده وزن و فرمول‌های عجیب لاغری یا برنامه‌های خاص برای کاهش وزن سریع در ۲ هفته به هچ وجه توصیه نمی‌شود. آگاه باشید این روش‌ها با ظاهر جذاب در مدت زمان کم خطرناک هستند.

روش ایده آل برای کم کردن وزن به تدریج، مقدار ۲ تا ۴ کیلوگرم در هر ماه است. 

نکات طلایی برای کاهش وزن سریع

• برای بدست آوردن سلامتی، استفاده از یک رژیم متعادل که شامل چهار گروه اصلی مواد غذایی می‌باشد (کربوهیدرات ها، پروتئین ها، چربی‌ها و ویتامین ها) می توانید به صورت اصولی، وزن خود را کاهش دهید.
• رژیم لاغری مورد استفاده شما، باید توسط پزشک و متخصص تغذیه تعیین گردد و دریافت چربی را تا حد ممکن به حداقل برسانید، زیرا چربی، حداکثر کالری را داراست. ۱۰۰ گرم چربی، ۹۰۰ کیلوکالری تولید می‌کند. پس بهتر است که از گوشت‌های کم چرب استفاده نمایید و از روش‌های طبخ که نیاز به چربی کمتر دارد، بهره بگیرید (بخار پز کردن، پختن، کباب کردن و...)
• از مصرف الکل اجتناب کنید.  روزانه ۴۵ دقیقه ورزش کنید مثل پیاده روی سریع. حتی فعالیت‌های بدنی روتین روزانه تان را هم کمی افزایش دهید.
• اگر احساس گرسنگی می‌کنید، سعی کنید از تنقلات سالم، میوه‌ها و سالاد استفاده کنید؛ و همچنین از خوردن مثل خوردن تنقلات ناسالم و یا چیپس و... در هنگام تماشای تلویزیون اجتناب کنید.
• برای از دست دادن یک کیلوگرم وزن، بدن باید حدود ۷۷۰۰ کیلو کالری مصرف شود و این بدان معنی است که حدود ۵۰۰ کیلو کالری باید برای ۱۵ روز کمتر خورده شود. برای تسریع در کاهش وزن، شخص با مصرف ۲۰۰ کیلوکالری اضافی از طریق پیاده روی سریع روزانه به مدت ۳۰ دقیقه این امر را میسر می‌کند.  

کاهش وزن و لاغری، آسان نیست. نیاز به تعهد طولانی مدت نسبت به غذا و ورزش دارد، تعهدی که ممکن است برای ماه‌ها و سال‌های بعد هم باید رعایت گردد.  

کلید پایین آوردن وزن به یک فرمول قدیمی؛ مصرف کالری کمتر از آنچه که بدن شما به آن نیاز دارد، برمی‌گردد که شامل مصرف کالری کمتری از آنچه می‌سوزانید و افزایش میزان فعالیت‌های روزانه است و هدف از این اقدامات، از بین بردن سلول‌های چربی، حفظ نمودن توده عضلانی و بافت‌های پوستی می‌باشد.

منبع: ترجمه اختصاصی مجله اینترنتی شاخه بخش سلامت