آنهایی که به هرمزگان سفر کرده‌اند، اولین چیزی که در برخورد با مردم آن‌جا احساس می‌کنند، خونگرمی و مهربانی مردم این منطقه است، که البته به ریشه تاریخی این سرزمین بر می‌گردد؛ چرا که خلیج‌فارس از روزگاران قدیم، محل رفت و آمد و ارتباط اقوام مختلف و دریانوردانی بود که با آداب و سنن مختلفی پا به این سرزمین می‌گذاشتند.

اگر در خیابان‌های شهرهای این استان از جمله بندرعباس قدم بزنید، مردان را با لباس‌های عربی به رنگ سفید و بلند و زنان را با لباس‌های مشکی و روبند چرمی و شلوار محلی می‌بینید. در تمامی شهرهای جنوبی هرمزگان، زنان و دختران، نقاب بر چشم دارند که در زبان محلی به آن <برگه> می‌گویند. 97 درصد مردم این استان، فارسی زبانند و سه درصد باقی مانده به گویش‌های عربی، هندی و انگلیسی صحبت می‌کنند که به خاطر تردد بازرگانان خارجی در این منطقه است.

مردم هرمزگان برای جشن‌ها و اعیاد، برنامه‌های مفصلی تدارک می‌بینند که از آن جمله باید به <عید قربان> اشاره داشت. در این روز، اهالی شهرهای هرمزگان، صبح زود از خواب بلند می‌شوند و بر سر مزار اقوام و آشنایان می‌روند. سپس به خانه می‌روند، غسل می‌کنند و به مسجد می‌روند و تا آمدن امام مسجد، تکبیر می‌گویند. در این روز اگر دو نفر با یکدیگر قهر باشند، روی یکدیگر را می‌بوسند و آشتی می‌کنند، سپس دید و بازدیدها شروع می‌شود و تا سه روز ادامه پیدا می‌کند. اهالی هرمزگان عید فطر و مراسم 15 شعبان را هم بسیار باشکوه برگزار می‌کنند.

جشن ازدواج در استان هرمزگان

مراسم ازدواج در استان هرمزگان، با دیگر نقاط ایران تفاوتهایی دارد، برای مثال به مراسم ازدواج در جزیره قشم می‌پردازیم. به قلم <حسن زنده‌دل> و همکارانش که در کتاب راهنمای جامع ایرانگردی به رشته تحریر در آمده است:
<یکی از مهم‌ترین مراحل عروسی در قشم، خواستگاری است. در ابتدا خانواده داماد، دختری را در نظر می‌گیرند، سپس مادر یا خواهر داماد به اتفاق یک یا دو زن از بستگان داماد، مثل عمه و خاله که باید ازدواج کرده باشند و مجرد نباشند، به خانه پدر دختر می‌روند و خواستگاری می‌کنند.
خانواده عروس به طور معمول در همان جلسه اول جواب نمی‌دهند و موضوع را به چند روز بعد موکول می‌کنند، اما اگر داماد مورد پسند دختر و خانواده قرار نگیرد، بهانه‌ای آورده و پاسخ رد می‌دهند.

در صورتی که طرفین راضی به ازدواج باشند، پس از یک تا پنج روز، مادر داماد، چند نفر از بستگان و اطرافیان خود را دعوت می‌کند و به اتفاق ایشان یک گردنبند یا مدال طلا، یک حلقه انگشتری، یک دست خلعت (لباس)، مبلغی وجه نقد و مقداری میوه و شیرینی به عنوان <دست قولی> بر می‌دارند و به خانه دختر می‌روند و همه را به مادر عروس تحویل می‌دهند، مادرعروس نیز پس از رفتن مهمان‌ها، هدایا را به دخترش می‌دهد.
پرداخت کلیه مخارج سه شبانه‌روز عروسی در جزیره، برعهده داماد است. داماد وظیفه دارد مخارج عروسی را سه روز قبل از آغاز مراسم، به خانه عروس برساند. علاوه بر مخارج جشن عروسی، تهیه تمام لباس‌های عروسی نیز با داماد است.

در رابطه با مهریه، باید اشاره کرد که پدر عروس مبلغ مهریه را به‌طور نقدی دریافت می‌دارد و تعداد سکه‌های طلا را در سند ازدواج ثبت می‌کنند. مهریه دختر زیبا، در روستاهای جزیره، بیشتر از شهر است و از طرفی مهریه دختر یک خانواده ثروتمند که مقداری هم طلا از قبیل النگو، انگشتری، گوشواره، گردنبند و... همراه خود به خانه داماد می‌برد، به مراتب بیشتر است. البته اگر داماد از بستگان عروس باشد، یا عروس و داماد در یک محله زندگی کنند و بالاخره دختر و پسر، موردپسند و دلخواه یکدیگر قرار بگیرند، مبلغ مهریه کمتر خواهد بود تا یک فرد غریبه که ساکن محله دیگر شهر باشد و نسبتی هم با عروس و خانواده‌اش نداشته باشد.>

آداب و رسوم مردم هرمزگان، به علت همجوار بودن با دریا و تماس کم آنان با مردم داخل فلات ایران، به آداب و رسوم دیگر نقاط ایران شباهت‌های کمتری دارد و شاید به این خاطر باشد که کمی عجیب و غریب جلوه می‌دهد. از مراسم مهم این منطقه ایران می‌توان به مراسم زار، قبله دعا، قربانی برای بارش باران، زنبیل گردانی، دعا در امامزاده سیدمظفر و مولودی‌خوانی اشاره داشت.

مراسم <زنبیل‌گردانی> از مراسم جالب، به خصوص در جزیره قشم است. اگر بچه‌ای تا دو سالگی نتواند راه برود، پدر و مادرش یک روز بچه‌های همسایه را خبر می‌کنند، فرزند خودشان را در یک زنبیل که با برگ درخت خرما بافته شده قرار می‌دهند و کودکان همسایه با نظم خاصی دو طرف زنبیل را می‌گیرند و اشعاری می‌خوانند تا بچه، هر چه زودتر شروع به راه رفتن کند.

صنایع دستی هرمزگان

صنایع دستی در این منطقه، بیشتر برای اهالی بومی می‌باشد که از آن دسته می‌توان به سفالگری، قالیبافی، سبد و حصیربافی، چادرشب‌بافی و سوزن‌دوزی اشاره داشت. ضمن این‌که بازارهای محلی معروفی در هرمزگان به چشم می‌خورد که می‌توان از پنجشنبه بازار میناب، بازار ماهی بندرعباس و بازار سنتی قشم نام برد.

صنایع دستی هرمزگان

همچنین باید اشاره کرد که موزه بندرعباس، موزه بسیار زیبایی است که در آن، انواع سکه‌های قدیمی، آثار و بقایای تمدن‌های پیشین سواحل و جزایر، به نمایش گذاشته شده است.

دیدنی‌های هرمزگان

به جز سواحل زیبای هرمزگان، باید به جزایر این استان هم اشاره داشت که در تمام طول سال به‌خصوص فصل‌های پاییز و زمستان، زیبایی خاصی دارد و از آب و هوای معتدلی برخوردار است. جزایر قشم، کیش، لاوان، هندورابی، شتور، لارک، هرمز، هنگام، ابوموسی، تنب بزرگ و کوچک، سیری، فرور بزرگ و کوچک از این دسته است که کیش و قشم، جنبه تجاری دارد و بقیه جزایر بیشتر در زمینه ماهیگیری، مکان‌های اقتصادی این استان به شمار می‌رود.

همچنین چشمه‌های آب معدنی فراوانی در این استان به چشم می‌خورد. آب گرم گنو در 34 کیلومتری بندرعباس، لشتان در هفت کیلومتری بندر خمیر، و سایه خوش در مسیر خمیر و بندرلنگه، از مهم‌ترین این چشمه‌ها در سطح استان است.

عمارت کلاه فرنگی بندرعباس

اگر بخواهیم جاذبه‌های تاریخی این استان را نام ببریم، باید به عمارت کلاه فرنگی اشاره کنیم که به دوران صفویه تعلق دارد و در زمان‌های قدیم، اداره کمرگ بندرعباس بوده و عمارت <فکری> که از بناهای دوران قاجار در بندرلنگه است و از آن‌جا که این استان به همراه بوشهر و خوزستان یکی از نواحی استراتژیک جنوب ایران بوده همواره مورد توجه بیگانگان قرار گرفته است؛ بیگانگانی که بارها به این منطقه حمله کردند. آنها پس از راهیابی به هرمزگان، ابتدا قلعه‌هایی ساختند که از آن به عنوان دژ استفاده می‌کردند یا قلعه‌هایی که اهالی حکومتی و مردم هرمزگان می‌ساختند تا از آن به عنوان یک دیواره دفاعی در برابر دشمن استفاده کنند که می‌توان از قلعه پرتغالی‌ها در قشم، لشتان در بندرلنگه، لافت در روستای لافت وقلعه بی‌‌بی‌‌ مینو در شهر میناب که در زمان قاجار مرکز حکومت محلی بود نام برد. مردم بومی به این قلعه <بی‌‌بی‌ مینو> می‌گویند و معتقدند در روزگاران گذشته دو خواهر به نام‌های <بی‌‌بی‌ مینو> و <بی‌‌بی‌ نازنین> آن‌جا را بنا کرده‌اند و همچنین قلعه‌های خمیر و هرمز که از قلعه‌های معروف این استان است.

دیگر آثار تاریخی استان هرمزگان

دیگر آثار تاریخی این استان، شهر قدیمی خربز است که در جزیره قشم واقع است. این شهر تا قرن چهارم، شهری آباد بود که مربوط به دوره ساسانیان است. اسکله باستانی بندر لافت که به دوران هخامنشیان و ساسانیان مربوط است یا شهر باستانی کنگ که مربوط به سه هزار سال پیش است، محله باستانی سورو که در غرب بندرعباس قرار دارد و به دوران ساسانیان بر می‌گردد، همچنین پل لاقیدان، که در مورد آن باید گفت: پس از اخراج پرتغالی‌ها از ایران، از اهمیت جزیره هرمز کاسته شد و بندرعباس جای آن را گرفت و مهم‌ترین بندر ارتباطی ایران شد و پل لاتیدان در مسیر کاروان، روی لار - بندرعباس، به خاطر امور بازرگانی احداث شد.

اسکله باستانی بندر لافت

بناها و اماکن مذهبی زیادی هم در سطح استان وجود دارد که می‌توان به مسجدعلی در بندرلنگه، مسجد دارکانی در نزدیکی بندر خمیر، منبر کهنه در بندرعباس، مسجد ناصری، مسجد جامع بندرعباس که در سال 1175 قمری توسط شخصی به نام <زین‌العابدین ابوالقاسم ارزی> ساخته شد، مسجد برخ در قشم، مسجد صحراباغی که به اهل سنت بندرعباس اختصاص دارد و در سال 1310 هجری قمری توسط <حاج غفار صحرا باغی> احداث شده است و بنای این مسجد در محله اوزی‌های بندرعباس است، اشاره داشت.

البته زیارتگاه‌هایی هم در این استان به چشم می‌خورد، زیارتگاه بی‌‌بی‌ مریم در قشم، امامزاده سیدمظفر که یکی از فرزندان امام موسی‌بن جعفر(ع) است و در سال 402 هجری قمری در بندرعباس فوت شده است، امامزاده سیدکامل و امیر دیوان در میناب.

تاریخ بندرعباس

در پایان، بد نیست به تاریخ بندرعباس اشاره داشت. در قرن چهارم هجری در اطراف شهر بندرعباس فعلی، بندر و روستای کوچکی به نام <سورو> وجود داشت. این بندر در سال < 924بندرجرول> خوانده می‌شد و روستایی کوچک بود. در سال 1514، پرتغالی‌ها در این روستا پیاده شدند و به دلیل خرچنگ‌های زیادی که در سواحل آن به چشم می‌خورد، نام آن را بندر <کامبارائو> گذاشتند، یعنی بندر خرچنگ سپس به <گامبرون> تغییرنام یافت.
در سال 1622 میلادی شاه‌عباس، پرتغالی‌ها را از این بندر بیرون راند و به افتخار این پیروزی، بندر <گامبرون> به بندرعباس تغییرنام یافت.

گردآوری ایرانی نیوز
منبع: سیمرغ