بسیاری از والدین طرفدار برنامه ریزی و پیروی از برنامه منظم در منزل نیستند زیرا احساس میکنند که نظم و انضباط اداری آنها را خسته کرده است و دوست دارند در منزل فارغ از محدودیت های برنامه ای با خیال آسوده در کنار خانواده استراحت کنند.

این احساس از دیدگاه بزرگترها کاملا قابل درک است ولی بیشتر کودکان دوست دارند در منزل برنامه منظمی داشته باشند. به طور کلی کودکان وقتی برنامه روزانه خود را بدانند و از فعالیت ها و وظایف خود در هر ساعت آگاه باشند ، راحت تر و خوشحال تر خواهند بود.

اگر به برنامه یک مهد کودک موفق نگاه کنید مشاهده خواهید کرد که نوع فعالیت و بازی های بچه ها در هر ساعت از روز معلوم است. اگر از کودکان سه ساله درباره فعالیت های روزانه آنها بپرسید مشاهده خواهید کرد که کودکانی موفق تر هستند و اعتماد به نفس بیشتری دارند که برنامه روزانه خود را می دانند.

هر خانواده برنامه ای متناسب با اخلاق و خواسته های افراد خود دارد. نکات مهمی که در برنامه ریزی صحیح خانواده ها به ویژه خانواده های چهارنفری کمک میکند عبارتند از :

- برنامه صبح را طوری بریزید که یک وقت ویژه حتی به مدت چند دقیقه برای کودک بزرگتر داشته باشید. بسیاری از بچه ها دوست دارند که وقتی از خواب بیدار میشوند مدتی کنار پدر یا مادر خود دراز بکشند و در آغوش گرم آنها آرام بگیرند.

- در این مدت ویژه ضمن این که کودک را در بغل گرفته اید درباره برنامه روزانه ، وضع هوا و گردش و تفریحی که برای آن روز در نظر گرفته اید با او صحبت کنید.

- این توجه و رسیدگی شما به کودک در ابتدای روز او را خوشحال و راضی می کند از این رو وقتی از او جدا میشوید با واکنش منفی و بهانه گیری او رو به رو نخواهید شد.

- برای صرف صبحانه و لباس پوشیدن بچه ها نیز برنامه ای تنظیم کنید. بعضی والدین کارهای روزمره دو فرزند را بین خود تقسیم می کنند و هر کدام مسئولیت یکی از آنها را به عهده می گیرد. بعضی نیز کارها را طوری تقسیم می کنند که مثلا یکی مسئول لباس پوشاندن و دیگر مسئول صبحانه دادن به آنها باشد.

- در بعضی از خانواده ها نیز این مسئولیت فقط به عهده یکی از آنهاست و دیگری فرصت دارد چند دقیقه بیشتر بخوابد. مهمترین نکته در برنامه صبح ، تعیین وظایف و تقسیم کار افراد خانواده است. هرکس باید بداند که در چه زمانی ، چه وظیفه ای را باید انجام دهد. نداشتن برنامه به خصوص هنگام صبح برای افراد خانواده به ویژه کودک بزرگتر ناراحت کننده است.

- بعد از صرف صبحانه و پوشیدن لباس ، کار روزانه مادر شروع میشود. مادر باید برنامه فعالیت های روزانه ، زمان خواب و استراحت کودکان را تعیین کند. اگر کودک بزرگ به مهدکودک یا پانسیون می رود باید زمان بازگشت او را یادآوری کنید و به او بگویید در چه ساعتی باید برای بازگشت به منزل آماده باشد.

- برنامه عصر و شب را نیز تنظیم کنید و زمان استراحت و بازی کردن با بچه ها را درآن بگنجانید حتی اگر فقط چند دقیقه و محدود به زمان خواباندن آنها باشد.

- برنامه شب شامل شام ، استحمام و خوابیدن بچه هاست. بیشتر بچه ها دوست دارند زود شام بخورند. اگر میخواهید کودک شام خود را با شما صرف کند بهتر است اول شب یا پس از غروب آفتاب عصرانه مختصری مثل چای و بیسکویت به او بدهید تا بتواند برای شام خانوادگی صبر کند و هنگام شام انتظار نداشته باشید اشتهای او مثل همیشه زیاد باشد.

- بعضی کودک دوست دارند برنامه های آموزشی و مورد علاقه خود را قبل از خواب و هنگامی که شام آماده میشود از تلویزیون تماشا کنند.

- بیشتر کودکان حمام کردن را دوست دارند از آن لذت می برند و به طور مرتب دوش می گیرند. بعضی هم به حمام علاقه ای نشان نمی دهند. اگر کودک شما به حمام کردن علاقه ای ندارد لازم نیست که هر روز او را مجبور به استحمام کنید.

- برای حفظ بهداشت یک بار حمام برای چند روز کافی است به شرطی که کودک به طور مرتب دست و روی خود را با آب و صابون بشوید. همه بچه های دوساله و بالاتر باید مسواک بزنند و والدین باید به آنها روش صحیح مسواک زدن را بیاموزند.

- هنگام خواب منزل باید آرام و ساکت باشد. بچه ها دوست دارند هنگام خواب رختخواب را به هم بریزند و با بالش بر سر و صورت یکدیگر بزنند و با هم کشتی بگیرند.

- اگر این بازی شروع شود آرام کردن آنها کار ساده ای نیست. اگر برای بازی و سرگرمی بچه ها برنامه ای دارید بهتر است آن را حداقل یک ساعت قبل از خواب آنها در نظر بگیرید. خستگی بازی باعث می شود که بچه ها راحت تر به خواب روند.

- یکی از خاطرات خوش برای کودکان قصه گفتن بزرگترهاست. قصه خواندن و کتاب خواندن برای بچه ها آنها را به مطالعه و کتاب علاقه مند می سازد. بهترین وقت قصه و کتاب خواندن ساعت آرام و ساکت خوابیدن است.

- زمان کتاب خواندن را باید به یک یا دو قصه محدود نمود و سپس با گفتن شب به خیر اتاق کودک را ترک کرد تا او بتواند به خواب برود. اگر کودک باز هم هوس شنیدن قصه دیگری دارد یا میخواهد بیشتر او را نوازش کنید به او بگویید که وقتی به خواب رفت به سراغ او خواهید آمد.

- اگر حرف خود را خوب و روشن بزنید او خواهد دانست که باید طبق برنامه ای منظم به رختخواب برود و به موقع بخوابد.

- بهتر است زمان خواب پدر و مادر نیز در برنامه روزانه معین باشد. بسیاری از والدین که مشغله زیادی دارند پس از خوابیدن بچه ها به کارهای عقب افتاده می پردازند. برای انجام این امور مدتی وقت لازم است اما برای آن باید حد و مرزی مشخص کرد که مانع خواب و استراحت نشود.

- اکنون که فرزند دوم به جمع شما پیوسته است باید با استراحت کافی ، نیرو و حوصله لازم را برای خود ذخیره کنید. برنامه خواب منظم برای سلامت و نشاط پدر و مادر و فرزندان لازم است.