خانه‌ سلماسی از خانه‌های قدیمی قاجاری تبریز است که در اوایل حکومت قجرها، به‌دست خانواده‌ی حیدرزاده ساخته شد و سپس خانواده‌ی سلماسی (از تاجران سرشناس تبریز) اقدام به تکمیل ساخت خانه کردند. خانه سلماسی در محلهٔ مقصودیه شهر تبریز محل تأسیس موزهٔ سنجش است. این خانهٔ قدیمی در دورهٔ حکومت قاجار در سه ضلع حیاط (عرصه ۶۵۰ مترمربع) و در دو طبقه با زیربنای ۸۷۵ مترمربع بنا شده‌است.

ساختمان شامل سردر با کاربندی آجری و هشتی و راهرو ورودی حوضخانه، طنبی سه دری بزرگ در شمال و طنبی های (نشیمن) جانبی در اضلاع شرقی و غربی، آب انبار و حیاط باغچه است. این قطعه بیرونی ساختمان اصلی است.

مجموعه موزه شامل انواع ابزار توزین مانند ترازوهای زرگری، قپان‌های بزرگ میادین بار، سنگ‌وزنه‌ها، پیمانه‌های نفتی، وسایل مربوط به علم نجوم مانند اسطرلاب، ابزارهای سنجش مربوط به علم هواشناسی، قطب‌نماها و ساعت‌های مربوط به سده‌های گذشته می‌شود.

ساختمان در سه ضلع حیاط (عرصه ۶۵۰ متر مربع) در دو طبقه با زیربنای ۸۷۵ مترمربع بنا گردیده است طبقه زیر زمین ضلع شمالی که توسط پله ای به هشتی ورودی نیز متصل است حوضخانه نامیده می شود و دیگر قسمتهای زیر زمین شامل مطبخ، انبار ارزاق و آب انبار میباشد. طبقه همکف دارای طنبی های اصلی و جانبی در اضلاع شمالی شرقی و غربی با پنجره های اروسی است. بنا دارای تذهیب در کمره اتاقها، شومینه ها و گچبری در سقف طنبی های شمالی و شرقی است. مصالح بکار رفته در بنا شامل سنگ لاشه با ملات ساروج در پی ها است و دیواره های زیرزمین ترکیبی از سنگ و آجر (تفلیسی) و دیوارهای فوقانی (همکف) خشتی با روکش آجری است.

ساختمان اندرونی در سالهای پیش تفکیک و نوسازی شده است. بخش اصلی ساختمان در ضلع شمالی حیاط واقع شده است. اضلاع غربی و شرقی نیز دارای تأسیسات و اتاقهای نشیمن است. در ورودی های جانبی طنبی (نشیمن) غربی دو ایوان ستوندار اضافه شده است. کل ساختمان در سه ضلع حیاط و دو طبقه است. طبقه زیرین طنبی شمالی به حوضخانه و نشیمن تابستانی اختصاص داده شده از بقیه زیرزمین ها برای مطبخ-آب انبار و انباری و … استفاده می شده است. مصالح بکار رفته در بنا شامل سنگ و ساروج در پی ها، دیوارهای زیرزمین ترکیبی از سنگ و آجر (تفلیسی) و دیوارهای طبقه فوقانی (همکف) خشتی است.

این اثر به شماره ۱۸۶۲ در تاریخ ۱۵/۰۲/۱۳۷۶ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌است.

موزه سنجش (خانه سلماسی)