چگونه سندرم دیسترس را در نوزادان کنترل کنیم؟

تنفس با زجر
شاخه: هر نفسی که فرو می رود ممد حیات است و مفرح ذات اما هر نفسی راحت فرو نمی رود و راحت در نمی اید تا مفرح ذات باشد گاهی نفس تنگ می شود و فرح دشوار، کوچک بزرگ، پیر و نوزاد هم نمی‌شناسد. تنفس اصلی‌ترین عامل زندگی است زندگی که از همان لحظه های اول تولد شکل می‌گیرد اما برای همه نوزادان به یک شکل نیست گاهی ممکن است این نفس با زجر و سختی همراه باشد. درست مثل نوزادی که گرفتار سندرم دیسترس تنفسی می‌شوند و سندرم دیسترس بیماری است که باعث مشکل تنفس در نوزادان تازه متولد شده می شود. این سندرم که می تواند با عوارض جبران‌ناپذیری همراه باشد ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت بعد از تولد نوزادان شروع شود. درباره سندرم دیسترس تنفسی با دکتر اکبر کوشانفر، پزشک متخصص کودکان و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی صحبت کرده ایم که در ادامه می‌خوانید.

چگونه سندرم دیسترس را در نوزادان کنترل کنیم؟

سندرم دیسترس یا زجرتنفسی چیست؟
سندرم دیسترس تنفسی بیشتر در نوزادان نارس دیده می‌شود.
ریه های نوزاد نارس به طور کامل رشد نکرده است. وقتی ریه نوزاد به صورت کامل رشد نمی کند نمی تواند سورفکتانت کافی تولید کند. سورفکتانت مسئول باز نگه داشتن کیسه های هوایی در ریه است تا نوزاد در زمان تنفس بتواند اکسیژن کافی را وارد ریه هایش کند. در نبود سورفکتانت کیسه‌های هوا جمع می‌شوند و این جمع شدن نمی‌گذرد هوای کافی وارد ریه شود و نوزاد به سختی نفس می کشد و دچار نفس تنگی یا زجر تنفسی می‌شود.
دکتر کوشانفر در این باره می‌گوید در ۲۴ روز اول تولد اگر نوزاد دچار مشکل تنفسی شود به آن دیسترس تنفسی یا زجر تنفسی گفته می شود. این سندرم ممکن است به دو دلیل به وجود بیاید؛ دلیل اول اختلالات مادرزادی است که ممکن است این اختلالات در مجاری فوقانی یا تحتانی تنفسی نوزاد باشد که راه های درمان جداگانه ای دارد و دومین دلیل ابتلای نوزاد به دیسترس تنفسی عفونت‌های میکروبی یا ویروسی است او می‌گوید وقتی نوزاد در روزهای اول تولد دچار بیماری ویروسی شود و این ویروس از مادر یا بقیه بستگان به او سرایت کند و بیماری همراه تب باشد، نوزاد دچار بیماری تنفسی می‌شود. البته اختلالات مادرزادی ربطی به نارس بودن نوزاد ندارد ممکن است نوزادی سر وقت به دنیا آمده باشد و همه اندام هایش به خصوص ریه هایش هم کامل باشد اما به دلیل اختلالات مادرزادی دچار دیسترس تنفسی شود یعنی این اختلالات مادرزادی هیچ ربطی به نارسا یا کامل بودن نوزاد ندارد.

دیسترس تنفسی را چگونه تشخیص بدهیم؟
یک نوزاد سالم به راحتی نفس می‌کشد. اگر تعداد نفس های نوزاد از حد معمول بالاتر رفت یعنی از ۶۰ تا ۷۰ بار در دقیقه بیشتر شد، حتما باید به پزشک مراجعه کنید. دکتر کوشانفر در این باره می‌گوید: نوزاد یک تنفس معمولی دارد یعنی مادر وقتی فرزندش را شیر می دهد یا می خواباند به راحتی می‌تواند متوجه حال خوب او شود. وقتی نوزاد به راحتی و بدون هیچ مشکلی سینه مادر را می گیرد و شیر می‌خورد، وقتی ویتامین و دیگر مایعاتی که به او داده می شود بدون هیچ مشکلی می خورد و در بلع مشکلی ندارد یعنی حالش خوب است و خوشبختانه هیچ مشکل تنفسی وجود ندارد اما وقتی نوزاد از پس شیر خوردن بر نمی آید و به نفس نفس می افتد و سینه اش خس خس می‌کند و مدام سرفه می‌کند باید خیلی سریع نوزاد را به یک مرکز پزشکی برسانید تا بتوانند درمان لازم را انجام بدهند. علائم بیماری در هر نوزاد متفاوت است اما مهم ترین نشانه های سندرم دیسترس تنفسی بالا رفتن تعداد نفس های نوزاد، تغییر رنگ پوست نوزاد به آبی یا بنفش ،خس خس یا خر خر کردن نوزاد در زمان تنفس یا صدای ناله هنگام نفس کشیدن، کبود شدن دور لب ها که نشان دهنده این است که نوزاد خوب نفس نمی کشد.

چگونه سندرم دیسترس را در نوزادان کنترل کنیم؟
چه آزمایش هایی لازم است؟
بعد از انتقال کودک به مراکز درمانی آزمایش هایی برای تشخیص بیماری انجام می شود.
عکس از ریه ها
اکوکاردیوگرافی : در این آزمایش فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می کنند. آریتمی ریتم غیر طبیعی ضربان قلب را نشان می‌دهد تا آسیب هایی را که به عضله قلب وارد شده بررسی کنند. کمبود اکسیژن خیلی سریع می‌تواند به قلب نوزاد آسیب وارد کند اندازه گیری گازهای موجود در خون نوزاد در این آزمایش مقدار کم اکسیژن و مقدار زیاد دی اکسید کربن در خون نوزاد اندازه گیری می شود.

چگونه سندرم دیسترس را در نوزادان کنترل کنیم؟

درمان سندرم زجر تنفسی
اولین اقدام برای درمان نوزاد با زجر تنفسی، حفظ دمای ایده آل بدن و درمان سریع عفونت هاست.
دکتر کوشانفر می‌گوید برای درمان اول از همه باید ریشه و دلیل را پیدا کنیم. اگر دلیل این بیماری عفونت ویروسی است باید خیلی سریع درمان عفونت ها را انجام بدیم.
به گفته دکتر کوشانفر بعد از پیدا کردن ریشه بیماری باید اکسیژن درمانی انجام داد در اکسیژن درمانی انجام داد.در اکسیژن درمانی به نوزادان اکسیژن گرم و مرطوب داده می‌شود. تمام این مراحل باید در بیمارستان و زیر نظر پزشک متخصص انجام گیرد.
پزشک اندازه و میزان اکسیژنی را که باید به نوزاد برسد تعیین می کند چرا که ورود اکسیژن به بدن نوزاد می تواند با عوارض جبران کننده ای همراه باشد.
نکته مهم در درمان اولیه این است که باید نوزاد را پایدار نگه داشت. یعنی جریان اکسیژن باید به نوزاد وصل باشد بعد از این مرحله در مسیر وریدی سرم قندی و آنتی بیوتیک به نوزاد تزریق می شود تا به پایداری نسبی برسد.